website Noord-Holland

Vervallen en Vergeten Fort Kijkuit wordt Publiekslieveling

Na een jaar van verbouwen en restaureren werd het ‘nieuwe’ Fort Kijkuit op 7 juli 2015 geopend door minister Jet Bussemaker (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap), directeur van Natuurmonumenten Marc van den Tweel en gedeputeerde van de provincie Noord-Holland Joke Geldhof (Ruimtelijke ordening en Wonen).

Een uitkijkpunt met prachtig panoramazicht over het hele gebied, een aanlegsteiger zodat je tijdens een dagje varen kan picknicken, een infocentrum over de natuur in de omgeving en een kantoor voor boswachters. Fort Kijkuit in Kortenhoef is niet langer een vochtig verlaten gebouw uit vervlogen tijden: het is een multifunctionele ruimte waar oud en nieuw worden verenigd.

Het ‘nieuwe’ Fort Kijkuit werd op 7 juli 2015 geopend door minister Jet Bussemaker, directeur Natuurmonumenten Marc van den Tweel en gedeputeerde Joke Geldhof.

Fort Kijkuit werd gebouwd tussen 1844 en 1847, als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het bouwwerk onderging in de loop der jaren allerlei ingenieuze aanpassingen, zoals een stalen frontpantser, afkomstig van een voormalige marineschip. Alleen, Fort Kijkuit heeft nooit écht kunnen doen waarvoor het bedoeld was: toen de Duitsers in 1940 Nederland binnenvielen hadden ze inmiddels vliegtuigen en wisten ook nog eens precies waar het fort zich bevond. Ondanks alle maatregelen om Kijkuit aan het oog te onttrekken.

Nieuw leven in geblazen

In zijn nieuwe functie doet dit bijzondere fort precies het tegenovergestelde. “Eerst was het een geheim, nu is het een publiekstrekker in wording”, zegt directeur van Natuurmonumenten Marc van den Tweel. “Een oud, vochtig, vervallen en vergeten gebouw heeft nu een prachtige nieuwe functie. Je kunt monumenten alleen behouden als je ze levend houdt. Daarom zoeken we passende bestemmingen, zoals hier bij Fort Kijkuit. Ons cultureel erfgoed versterkt de beleving van de natuur en andersom.”

Met een meer dan substantiële financiële bijdrage heeft de provincie Noord-Holland ervoor gezorgd dat in 2014 kon worden gestart met de restauratie en herbestemming van Fort Kijkuit. Het fort zelf is ingericht als kantoorruimte voor de beheerseenheid Vechtplassen van Natuurmonumenten. Het voormalige kruithuis is een informatiecentrum geworden, met allerlei wetenswaardigheden over de bijzondere natuur in het veenweidegebied. Bovenop het kruithuis is een uitzichtpunt waar je over de hele omgeving kunt kijken. En de kazemat, waar vroeger de vuurwapens stonden opgesteld, is nu een winterverblijfplaats voor vleermuizen.

Zoektocht naar nieuwe bestemming

Gedeputeerde Joke Geldhof: “Herontwikkeling van dit oorspronkelijke fort van de Nieuwe Hollandse Waterlinie past heel goed in ons provinciaal beleid. In ons nieuwe collegeprogramma is weer vastgelegd dat wij forteigenaren blijven ondersteunen in hun zoektocht naar een goede bestemming voor de forten.” De Nieuwe Hollandse Waterlinie staat op de nominatie om in 2018 te worden voorgedragen als UNESCO werelderfgoed, als uitbreiding van het reeds bestaande werelderfgoed Stelling van Amsterdam. Saillant detail: Fort Kijkuit is ‘stiekem’ al bijna twintig jaar officieel werelderfgoed. Het is ooit ‘per ongeluk’ al opgenomen in het nominatiedossier van de Stelling van Amsterdam, welke in 1996 Werelderfgoed werd.
Verbinder van geschiedenis, cultuur en natuur

Volgens minister Bussemaker valt er nog een wereld te winnen aan het bekender maken van de Nederlandse forten. “Ik heb al veel bijzondere invullingen gezien die mensen aan forten geven. Het is belangrijk om te tonen wat voor mooi en bijzonder cultureel erfgoed we hebben en dit met elkaar te verbinden, bijvoorbeeld met speciale fietsroutes. Forten verbinden geschiedenis, cultuur en natuur met elkaar. Dat moeten we koesteren.”